အမျိုးသမီးများတွင် အဖြစ်များသည့် မျိုးဆက်ပွားစနစ်နဲ့ပတ်သက်သော ရောဂါများအကြောင်း

အမျိုးသမီးများတွင် အဖြစ်များသည့် မျိုးဆက်ပွားစနစ်နဲ့ပတ်သက်သော ရောဂါများအကြောင်း (Common Reproductive Health Concerns for Women)

Endometriosis

ဒီရောဂါကတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ သားအိမ်မှာ ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထရှိတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေရဲ့သားအိမ်ကို ဖုံးပေးတဲ့ တစ်ရှူးအလွှာတစ်မျိုးဟာ သားအိမ်မှာရှိရမယ့်အစား တစ်ခြားတစ်နေရာ ဥပမာ - ဥအိမ်၊ သားအိမ်အနောက်ပိုင်း၊ အူသိမ်အူမ၊ ဆီးအိမ် (သို့) အရမ်းရှားပါးတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာတော့ ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အခြားတစ်နေရာရာ ပေါ်ရောက်နေတာမျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဒီ နေရာလွဲမှားရောက်ရှိနေတဲ့ တစ်ရှူးဟာ ဗိုက်၊ နောက်ကျောအောက်ပိုင်း (သို့) တင်ပါးဆုံရိုးနာကျင်တာမျိုး၊ ကလေးမရနိုင်တာမျိုးနဲ့ အလွန်အမင်း သွေးဆင်းတာမျိုးဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ တချို့အမျိုးသမီးတွေမှာတော့ ရောဂါလက္ခဏာမပြဘဲ ကိုယ်ဝန်မဆောင်နိုင်တဲ့အခါမျိုးမှာ သိတာမျိုးလည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

သားအိမ်တွင် အလုံးအကြိတ်ဖြစ်ခြင်း (Uterine Fibroids)

ဒီရောဂါကတော့ ကလေးမီးဖွားနိုင်တဲ့အရွယ် အမျိုးသမီးတွေမှာ အများဆုံးတွေ့ရတဲ့ ကင်ဆာမဟုတ်တဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးပဲဖြစ်ပါတယ်။ အလုံးအကြိတ် (Fibroids) တွေကိုတော့ သားအိမ်နဲ့ သားအိမ်နံရံတွေမှာ ကြီးထွားလေ့ရှိတဲ့ ကြွက်သားဆဲလ်တွေနဲ့ အခြားတစ်ရှူးတွေနဲ့ ပြုလုပ်ထားတာဖြစ်ပြီး ဘာကြောင့် ဖြစ်ရတယ်ဆိုတာတော့ အတိအကျ မသိရသေးပါဘူး။ များသောအားဖြင့် ကိုယ်အလေးချိန် များတဲ့လူတွေကတော့ ဖြစ်နိုင်ချေ ပိုများလေ့ရှိပါတယ်။ ဒီရောဂါရဲ့ လက္ခဏာအနေနဲ့ကတော့ ရာသီသွေးဆင်းတဲ့အခါ နာကျင်ခြင်း (သို့) ဓမ္မတာရက် မမှန်ခြင်း၊ ဗိုက်အောက်ပိုင်း ပြည့်တင်းခြင်း၊ ဆီးသွားများခြင်း၊ လိင်ဆက်ဆံတဲ့အခါ နာကျင်ခြင်း၊ ခါးအောက်ပိုင်း နာကျင်ခြင်း၊ မျိုးပွားခြင်းနဲ့ပတ်သတ်တဲ့ အခြားရောဂါတွေဖြစ်တဲ့ မြုံခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ပျက်ခြင်းနှင့်၊ လမစေ့ခင် သားဖွားခြင်းတို့ ပါဝင်ပါတယ်။

ဒီရောဂါဟာ အချို့ အမျိုးသမီးတွေမှာ ရောဂါလက္ခဏာ မပြတဲ့အတွက် ပုံမှန်ဆေးစစ်တာမျိုး လုပ်သင့်ပါတယ်။

မအင်္ဂါနှင့်ဆိုင်သော ကင်ဆာရောဂါများ (Gynecologic Cancer)

ဒီရောဂါကတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ မျိုးပွါးအင်္ဂါတွေမှာ စဖြစ်တဲ့ ကင်ဆာရောဂါ အမျိုးအစားဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ များသောအားဖြင့် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ တင်ပါးဆုံရိုးတစ်နေရာရာမှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

Cervical Cancer (သားအိမ်ခေါင်းကင်ဆာ) - သားအိမ်ရဲ့ အောက်ဖျားပိုင်းမှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

Ovarian Cancer (သားဥပြွန်ကင်ဆာ) - သားအိမ်ရဲ့ တစ်ဖက်တစ်ချက်မှာရှိတဲ့ ဥအိမ်မှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

Uterine Cancer (သားအိမ်ကင်ဆာ) - အမျိုးသမီးတွေ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တဲ့အခါ ကလေးကြီးထွားရာဖြစ်တဲ့ သားအိမ်မှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

Vaginal Cancer (သားအိမ်လမ်းကြောင်းကင်ဆာ) - သားအိမ်အောက်ပိုင်းနဲ့ ခန္ဓာကိုယ် အပြင်ဘက်မှာရှိတဲ့ လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်မှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

Vulvar Cancer (မိန်းမကိုယ်ဝကင်ဆာ) - မိန်းမကိုယ် အပြင်ပိုင်းမှာ စတင်ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။

ခုခံအား ကျဆင်းခြင်း (HIV/ AIDS)

HIV ဟာ လူတွေရဲ့ ကိုယ်ခံအား ကျဆင်းစေတဲ့ ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ HIV ရောဂါဟာ CD4 လို့ခေါ်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ် ခုခံအားစနစ် (immune system) ထဲက ဆဲလ်တွေကို ဖျက်ဆီးဖြစ်ပြီး အချိန်ကြာတဲ့အခါမှာတော့ အခြားဆဲလ်မျိုးစုံကိုပါ ဖျက်ဆီးပစ်ပါတယ်။ HIV ပိုးဟာ Acquired Immune Deficiency Syndrome လို့ခေါ်တဲ့ AIDS ရောဂါကို ဖြစ်ပွားစေပါတယ်။ AIDS ရောဂါဟာ HIV ပိုးရဲ့ နောက်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်ပြီး လူတစ်ယောက်ရဲ့ ကိုယ်ခံအား အနည်းဆုံး အခြေအနေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

အမျိုးသမီးများနှင့် HIV ပိုး

အမျိုးသမီးတွေဟာ များသောအားဖြင့် HIV ပိုးကူးစက်ခံထားရတဲ့ အမျိုးသားတွေနဲ့ လိင်ဆက်ဆံမိတဲ့အခါမျိုး (သို့) ရောဂါပိုးရှိတဲ့သူ အသုံးပြုထားတဲ့အပ်တွေကို အသုံးပြုမိတဲ့အခါမျိုးမှာ HIV ပိုး ကူးစက်ခံရလေ့ရှိပါတယ်။

ကိုယ်ဝန်ဆောင် အမျိုးသမီးများနှင့် HIV ပိုး

အမျိုးသမီးတွေဟာ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေစဉ်မှာ HIV ပိုး ရှိ/မရှိ သိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ HIV ပိုးရှိတဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင် အမျိုးသမီးတွေဟာ သက်ဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဌာနတွေနဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်၊ မွေးဖွားချိန်နဲ့ ကလေးနို့တိုက်ချိန်တွေမှာ သန္ဓေသားကို ပိုးမကူးစက်နိုင်အောင် ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ စနစ်တကျ ကာကွယ်နိုင်ရင် HIV ပိုးဟာ မိခင်မှ သန္ဓေသား/ကလေးကို ကူးစက်နိုင်ချေ နည်းပါးပါတယ်။

ဆီးအိမ်ရောင်ခြင်း (Interstitial Cystitis)

ဒီရောဂါကတော့ နာတာရှည် ဆီးအိမ်ရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး တင်ပါးဆုံရိုး ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဆီးအိမ် နာကျင်တာမျိုးဖြစ်စေပါတယ်။ IC ရောဂါ ခံစားရတဲ့လူတွေဟာ များသောအားဖြင့် ဆီးအိမ်တောင့်တင်းခြင်းနဲ့ ဆီးအိမ်အမာရွတ်တွေဖြစ်စေတဲ့ ရောင်ရမ်းနေတဲ့ ဆီးအိမ်နံရံတွေရှိပါတယ်။ ဒီရောဂါကတော့ မည်သူမဆို ဖြစ်ပွားနိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေမှာ အမျိုးသားတွေထက် ပိုပြီးအဖြစ်များပါတယ်။ အချို့လူတွေမှာတော့ ဗိုက် (သို့) ဆီးအိမ်တစ်ဝိုက် နာကျင်ခြင်း၊ ဆီးသွားများခြင်း၊ ဆီးထွက်လွယ်ခြင်း၊ ဗိုက် (သို့) ဆီးအိမ်တစ်ဝိုက် ဖိအား ခံစားရခြင်း (သို့) အပြင်းအထန် နာကျင်ခြင်းနဲ့ ဆီးသွားတဲ့အခါ ဗိုက်အောက်ပိုင်း နာကျင်ခြင်းအစရှိတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာမျိုးတွေ တွေ့ရတတ်ပါတယ်။

သားဥအိမ်တွင် အလုံးအကြိတ်များ ဖြစ်ခြင်း (Polycystic Ovary Syndrome (PCOS))

ဒီရောဂါကတော့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဥအိမ်နဲ့ အဒရီနယ်ဂလင်း (Adrenal gland) တွေကနေ အမျိုးသားဟော်မုန်းတွေကို လိုအပ်တာထက် ပိုမိုထုတ်လုပ်တဲ့ အခြေအနေပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါရဲ့ ရလဒ်တစ်ခုကတော့ ဥအိမ်တွေပေါ်မှာ အရည်အိတ်ဖြစ်ပေါ်လာတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ အဝလွန်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေမှာ ပိုပြီး အဖြစ်များတတ်ပြီး ရောဂါရဲ့ အကျိုးဆက်အနေနဲ့ ဆီးချိုရောဂါနဲ့ နှလုံးရောဂါ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာအနေနဲ့ကတော့ မြုံခြင်း၊ တင်ပါးဆုံရိုး တစ်ဝိုက်နာကျင်ခြင်း၊ မျက်နှာ၊ ရင်ဘတ်၊ဝမ်းဗိုက်၊ လက်မ (သို့) ခြေချောင်းမွှေးထူခြင်း၊ ဆံပင်ပါးခြင်း (သို့) ဆံပင် မပေါက်ခြင်း၊ ဝက်ခြံထွက်ခြင်း၊ မျက်နှာ အဆီပြန်ခြင်း၊ ဗောက်ထခြင်း၊ အညိုရောင် (သို့) အမဲရောင် အသားကွက်များဖြစ်ခြင်း အစရှိတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်တတ်သောရောဂါများ Sexually Transmitted Diseases (STD)

ဒီရောဂါတွေကိုတော့ ရောဂါပိုးကူးစက်ခံထားရတဲ့သူတွေနဲ့ လိင်ဆက်ဆံတဲ့အခါမျိုးမှာ ရနိုင်ပါတယ်။ ဒီရောဂါအမျိုးအစားကို ဖြစ်စေတဲ့အရာတွေကတော့ ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားများ၊ ကပ်ပါးကောင်များနဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးများပဲဖြစ်ပါတယ်။ STD ရောဂါ အမျိုးအစား စုစုပေါင်းအနေနဲ့ကတော့ အမျိုး ၂၀ ရှိပြီး အမျိုးသားရော အမျိုးသမီးရောမှာဖြစ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရောဂါအများစုမှာတော့ အမျိုးသမီးတွေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားတတ်ပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင် အမျိုးသမီးတွေမှာ ဖြစ်ရင်တော့ သန္ဓေသားလောင်းတွေအတွက်ပါ အန္တရာယ်ရှိနိုင်တာပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားတွေကြောင့် ဖြစ်တဲ့ STD ရောဂါတွေဟာတော့ ပဋိဇီဝဆေးတွေနဲ့ ကုသလို့ရပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်တဲ့ STD ရောဂါ အမျိုးအစားအတွက် ဆေးမရှိဘဲ ရောဂါလက္ခဏာတွေ လျော့နည်းသက်သာအောင်ပဲ လုပ်လို့ရပါတယ်။ STD ရောဂါဖြစ်နိုင်ခြေကိုတော့ ကွန်ဒုံးပစ္စည်းတွေကို မှန်ကန်စွာ အသုံးပြုခြင်းဖြင့် လျော့ချနိုင်ပေမယ့် လုံးဝမကူးစက်နိုင်အောင် တားဆီးနိုင်စွမ်းတော့ မရှိပါဘူး။

ဒီလောက်ဆိုရင်တော့ အမျိုးသမီးတွေမှာ အဖြစ်များတဲ့ မျိုးဆက်ပွား(ကျန်းမာရေး)စနစ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ရောဂါများအကြောင်းကို သိရှိသွားလောက်ပြီးလို့ ထင်ပါတယ်။

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ YSE အနေနဲ့လည်း အမျိုးသမီးများရဲ့ တစ်ကိုယ်ရည် ကျန်းမာရေး စနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန်ရည်ရွယ်ပြီး ဒီလ Health Matter Project အနေနဲ့ မှော်ဘီ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှ အမျိုးသမီးတွေအတွက် Dignity Bags များ လှူဒါန်းပေးသွားဖို့ရှိပါတယ်။ ဒီ project မှာလည်း အားလုံးပဲ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံရင်း နိုဂုံးချုပ်အပ်ပါတယ်။

လှူဒါန်းရန် စိတ်ပါဝင်စားသူတွေအနေနဲ့ YSE ရဲ့ #Bank_Account တွေကို ငွေလွှဲပြီး အလွယ်တကူ လှူဒါန်းနိုင်ပါတယ်။

#AYA - 024 020 501 00000 13 #CB - 017 660 020 00000 19

ဒါ့အပြင် တနိုင်တပိုင် လှူဒါန်းချင်သူတွေအနေနဲ့လည်း လစဉ်သုံးပစ္စည်း၊ Feminine wash၊ Feminine wipe၊ လက်ကမ်းစာစောင်တို့ပါဝင်တဲ့ Dignity Bag တစ်အိတ်လျှင် ၄၅၀၀ ကျပ်နှုန်းဖြင့် ပါဝင်လှူဒါန်းလို့ ရပါတယ်။

နိုင်ငံ့ရဲ့မိခင်လောင်းတွေကို တတ်နိုင်သမျှ ကူညီခြင်းအားဖြင့် အမျိုးသမီးတွေကို ဂရုစိုက်ကြောင်း ပြလိုက်ရအောင်ပါ။

အဆုံးအထိ ဖတ်ရှုပေးတဲ့သူ အားလုံးကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

#wecareourwomen #EndPeriodPoverty #HappyPeriods #EndPeriodStigma #YSEHMP

Content : Tint Tha Ra Wun Graphic : Htet Aung